VUCA is een acroniem dat staat voor volatility, uncertainty, complexity en ambiguity, een combinatie van eigenschappen die samen de aard van sommige moeilijke omstandigheden en situaties kenmerken. De term staat soms ook voor de bijvoeglijke naamwoorden: volatiel, onzeker, complex en ambiguïteit.
Volatiliteit is de eigenschap onderhevig te zijn aan frequente, snelle en significante veranderingen. In een volatiele markt kunnen de prijzen van grondstoffen bijvoorbeeld in korte tijd aanzienlijk stijgen of dalen, en kan de richting van een trend plotseling omslaan. Onzekerheid is een onderdeel van die situatie, waarin gebeurtenissen en uitkomsten onvoorspelbaar zijn. Complexiteit omvat een veelheid van problemen en factoren, waarvan sommige onderling nauw verweven kunnen zijn. (Sommige modellen omvatten ook chaotisch, waardoor het acroniem VUCCA.) Ambiguïteit manifesteert zich in een gebrek aan duidelijkheid en de moeilijkheid om precies te begrijpen wat de situatie is.
De term VUCA is afkomstig van het United States Army War College om omstandigheden te beschrijven die het gevolg waren van de Koude Oorlog. Het VUCA-concept is sindsdien overgenomen door bedrijven en organisaties in vele industrieën en sectoren als leidraad voor leiderschap en strategieplanning. Een bewustzijn van de krachten die het VUCA-model vertegenwoordigt en strategieën om de schade die ze kunnen veroorzaken te beperken, zijn een integraal onderdeel van crisismanagement en rampenherstelplanning.