Plasma

Plasma is een vorm van materie waarin veel van de elektronen vrij rondzwerven tussen de kernen van de atomen. Plasma wordt wel de vierde toestand van de materie genoemd, de andere drie zijn vast, vloeibaar en gas.

Normaal blijven de elektronen in een vast, vloeibaar of gasvormig stuk materie bij dezelfde atoomkern. Sommige elektronen kunnen zich van atoom tot atoom verplaatsen als in een vaste of vloeibare stof een elektrische stroom vloeit, maar de beweging gebeurt als korte sprongen van individuele elektronen tussen aangrenzende kernen. In een plasma heeft een aanzienlijk aantal elektronen zo'n hoog energieniveau dat geen enkele kern ze kan vasthouden.

Een atoom dat enkele van zijn elektronen heeft verloren en daardoor een elektrische lading heeft gekregen, is een ion. Wanneer een gas wordt blootgesteld aan warmte of een elektrisch veld, worden sommige atomen ionen en wordt het gas geïoniseerd genoemd. Een geïoniseerd gas kan, in tegenstelling tot een gas in normale toestand, in beperkte mate elektrische stroom geleiden. Als de hitte of het elektrische veld extreem wordt, worden veel van de atomen ionen. Het resulterende supergeïoniseerde gas is een plasma, dat een grote en aanhoudende elektrische stroom kan geleiden.

Het gedrag en de eigenschappen van plasma's hebben bij wetenschappers en ingenieurs belangstelling gewekt en creatief werk verricht. Toepassingen zijn onder meer elektrische lampen, lasers, medische apparatuur, energieomzetters, waterzuiveraars en platte beeldschermen (zie plasmascherm). Ongeveer 99% van het zichtbare heelal bestaat uit plasma.