Het Milgram experiment is een beroemde psychologische studie die de bereidheid van individuen onderzoekt om de bevelen van autoriteiten op te volgen wanneer deze bevelen in strijd zijn met het eigen morele oordeel van het individu. De psycholoog Stanley Milgram begon de gehoorzaamheidsstudie aan Yale in 1961, kort na het begin van het proces tegen nazi-oorlogsmisdadiger Albert Eichmann. Milgram's onderzoek werd gedocumenteerd als "Behavioral Study on obedience" in 1963 in het Journal of Abnormal and Social Psychology.
Hoewel de naam van de onderzoeker altijd geassocieerd zal blijven met de gehoorzaamheidsstudie, is Milgram ook bekend om een onderzoek met minder verontrustende implicaties, het kleine-wereld experiment. In 1967 ontwikkelde de psycholoog een distributiemodel om het fenomeen van zes graden van scheiding aan te tonen, volgens hetwelk elke persoon op de planeet met elke andere persoon op de planeet kan worden verbonden via een keten van niet meer dan vijf tussenpersonen.
De studie
Milgram zei dat hij zijn onderzoek ontwikkelde om de vraag te beantwoorden: "Zou het kunnen dat Eichmann en zijn miljoenen medeplichtigen in de Holocaust gewoon bevelen opvolgden?" In het experiment dachten de proefpersonen dat ze elektrische schokken toedienden aan "leerlingen" die niet juist antwoordden. In werkelijkheid maakten de leerlingen deel uit van het onderzoeksteam.
De proefpersonen werd verteld dat ze een schokgenerator zouden bedienen met gradaties van Lichte Schok tot Gevaarlijk: Ernstige Schok. Ondanks de "leerlingen" die deden alsof ze duidelijke tekenen van ongemak en angst ervoeren, bleef de meerderheid van de proefpersonen de instructies opvolgen om schokken toe te dienen -- zelfs de maximale schok, die fataal kon zijn.
Echter onderzoek van Milgram door Gina Perry wijst uit dat slechts ongeveer de helft van de deelnemers er volledig van overtuigd was dat ze schokken toebrachten en dat 66 procent van die deelnemers weigerde mee te werken. Toch heeft zelfs dat niveau van naleving verontrustende implicaties voor menselijk gedrag onder onethisch gezag.
Toepassingen van het Milgram-experiment in het bedrijfsleven
In het bedrijfsleven zijn de implicaties van het onderzoek relevant voor een aantal gebieden, waaronder human resource management. Zo zouden kandidaten voor gezagsposities moeten worden onderwezen in tegenmaatregelen tegen blinde gehoorzaamheid. Dergelijke tegenmaatregelen omvatten het aanmoedigen van kritisch denken ondersteund door een zekere mate van autonomie bij werknemers.
Het Milgram-experiment is ook relevant voor software-ontwikkeling en AI-ethiek. In het laatste geval zou AI bijvoorbeeld kunnen worden geprogrammeerd met een gedragscode en met gewogen prioriteiten die voorrang zouden hebben op eventuele tegenstrijdige instructies.